Zamek Będzin

Zamek w Będzinie posadowiony został na kamienistej górze nad Czarną Przemszą. W miejscu obecnego zamku wpierw znajdowała się drewniana strażnica spalona przez Tatarów w 1241 roku. Wzniesiona następnie murowana warownia, została rozbudowana przez Kazimierza Wielkiego w nadgraniczną twierdzę. Zamek w Będzinie od średniowiecza strzegł wodnych oraz lądowych szlaków handlowych między Krakowem a Śląskiem.

Najstarszą częścią zamku jest baszta okrągła – stołp, używana w przeszłości do różnych celów. W czasie pokoju była ona latarnią ułatwiającą pracę flisakom, punktem sygnalizacyjnym oraz obserwacyjnym, a w jej lochach trzymano skazańców i jeńców. W czasie wojny i oblężenia baszta ta była ostatnim miejscem schronienia załogi zamkowej. W pobliżu baszty stoi wieża kwadratowa, wybudowana w połowie XIV wieku, do której później dobudowano budynek mieszkalny. Całość zabudowań zamkowych otoczona została dwoma obwodami murów kamiennych rozdzielonych międzymurzem. Walory obronne twierdzy podnosiła głęboka fosa oraz rzeka. Do zamku górnego od zachodu przylegało podzamcze, otoczone dodatkowym murem z czworoboczną basztą i wieżą bramą, które były połączone z murami miejskimi. W 1616 roku pożar strawił część miasta wraz z zamkiem, który odbudowano. W czasie najazdu szwedzkiego warownia znowu zostaje zniszczona. Po potopie zamek przestał już być warownią i mimo odbudowy w 1660 roku, nie odzyskał już poprzedniego znaczenia.

Na przestrzeni wieków zamek w Będzinie była świadkiem kilku ważnych wydarzeń historycznych.

• W 1574 roku Henryk Walezy, zmierzający na koronacje do Krakowa, zatrzymuje się w Będzinie.
• W 1588 roku podpisane zostają „Pakty Będzińskie”, zobowiązujące Maksymiliana Habsburga do zrzeczenia się pretensji do tronu polskiego.
• W 1683 roku Jan III Sobieski zatrzymuję się w Będzinie w drodze na Wiedeń.

W XIX wieku, zgodnie z panującą w tym czasie modą, zamek odbudowano w stylu romantycznym. Obniżono basztę okrągłą i dodano krenelaż. Przebudowano też budynek mieszkalny, wprowadzając między innymi nowe otwory okienne w obramieniach ceglanych oraz dwukondygnacyjne, ostrołukowe arkady od strony południowo-wschodniej. W tak przebudowanym zamku planowano utworzyć szkołę górniczą lecz charakter budowli nie pasował do nowej funkcji. Po opuszczeniu zamku przez użytkowników znów popada on w ruinę. Dopiero po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku zainicjoana została akcja odbudowy i utworzenia na zamku muzeum. Ostatecznie zamek odbudowano i od 1956 roku przekazano na siedzibę Muzeum Zagłębia w Będzinie.

Zamek w Będzinie dzisiaj

Zamek jest udostępniony zwiedzającym. Znajduje się w nim Muzeum Zagłębia.